Ile rodzajów białek występuje w mleku matki?

Zawartość białek w mleku matki zmienia się wraz z ich zapotrzebowaniem przez rosnące niemowlę. Mleko ludzkie zawiera około 400 białek, charakteryzujących się różnymi właściwościami. Ogólnie można je podzielić na białka serwatkowe, kazeinowe oraz mucyny – białka glikozylowane, znajdujące się w błonach globulek tłuszczowych mleka [Andreas i wsp.; 2015].
Zmiana składu białkowego mleka podczas laktacji

Wraz z upływem czasu od porodu zmienia się proporcja białek kazeinowych do serwatkowych. Łącznie, biorąc pod uwagę mleko ze wszystkich etapów laktacji, całkowita ilość białka w mleku ludzkim szacowana jest na 9-12 g/L [Orczyk-Pawiłowicz i Wesołowska; 2013]. Wraz z upływem czasu od porodu maleje ilość czynników immunologicznych i już dojrzałe mleko posiada więcej białek kazeinowych, będących źródłem aminokwasów dla noworodka. Siara zawiera więcej białka, a mniej tłuszczu niż mleko dojrzałe, z czego wynika różnica energetyczna: siara 56 kcal/100ml, zaś mleko dojrzałe 70 kcal/100ml. Rysunek 1. przedstawia zestawienie udziału białek serwatkowych i kazeinowych w ogólnej ilości białek w mleku w zależności od okresu laktacji.
Rysunek 1. Zestawienie procentowego składu białek mleka w zależności od okresu laktacji, kolor pomarańczowy – białka kazeinowe, kolor niebieski – białka serwatkowe, [Kowalska i wsp.; 2015]
Jakie białka występują najliczniej w mleku matki i jaką pełnią funkcję dla organizmu dziecka?

W Tabeli 1. przedstawiono najważniejsze informacje o białkach najliczniej występujących we frakcjach serwatkowej i kazeinowej mleka matki oraz uwzględniono ich funkcje dla organizmu dziecka.
Tabela 1. Zestawienie białek najliczniej występujących w mleku matki wraz z ich funkcjami oraz procentowym udziałem w całkowitej ilości białka w mleku; na podstawie [Kowalska i wsp.; 2015]
To jeszcze nie wszystko!

Wyżej opisałam białka, które występują w kobiecym mleku, ale na szczęście oprócz wyżej wymienionych mamy jeszcze cała masę innych, równie ważnych protein, które występują już w znaczniej mniejszych stężeniach. Poniżej opiszę zaledwie kilka,ale jakże ważnych składników:

białko wiążące kwas fosforowy i jego pochodne, których zadaniem jest ułatwienie przyswajania kwasu foliowego;
czynnik bifidowy, nazywany także białkiem wiążącym witaminę B12, promujący rozwój bifidobakterii;
enzymy (np. lipazy-odpowiedzialne za unormowanie trawienia tłuszczów i amylazy);
haptokoryna i jej kompleks z witaminą B12 czyli holohaptokoryna, pełniące funkcje transportowe;
antytrypsyny, cytokiny, interleukiny oraz transformujący czynnik wzrostu [Orczyk-Pawiłowicz i Wesołowska; 2013].
w mleku kobiecym znajdują się także hormony polipeptydowe, np. rezystyna, adiponektyna, leptyna oraz grelina. Są to hormony, będące bardzo ważnymi czynnikami regulującymi metabolizm, masę ciała oraz łaknienie niemowlęcia. Odpowiednia kompozycja tych właśnie hormonów w mleku przyjmowanym przez noworodki pomaga zapobiegać ich otyłości oraz wpływa także na późniejsze programowanie metabolizmu w dorosłym życiu.

Najważniejsza funkcja białek: procesy immunologiczne

Zastanawiacie się pewnie za co właściwie odpowiada białko dostarczane z pokarmem matki? Najogólniejszy rozkład funkcji jakie pełnią proteiny mleka zamieszczono na Rysunku 2. Jak można zauważyć, znacząca część zajmują procesy immunologiczne, czyli warunkujące odporność dziecka. Dlatego tak ważne jest karmienie mlekiem matki w szczególności w pierwszych dniach życia dziecka.

Rysunek 2. Funkcje białek mleka ludzkiego

Wcześniaki nie posiadają dobrze rozwiniętych narządów i systemów obronnych, dlatego muszą otrzymywać z pokarmem składniki potrzebne do ich właściwego rozwoju np. immunoglobulinę A, stymulującą układ odpornościowy czy czynnik wzrostu naskórka, odpowiedzialny za pobudzenie proliferacji i rogowacenie naskórka oraz nabłonka pęcherzyków płucnych. Mleko „zaprojektowane” jest tak, by dostarczać jak najwięcej tych składników, na które noworodek ma na danym etapie rozwoju największe zapotrzebowanie.